Του Κώστα Μόσχοβου
Ερυθρός Αστέρας εναντίον Παρτιζάν. Παρτιζάν εναντίον Ερυθρού Αστέρα. Μία αναμέτρηση που για άλλους ανήκει στην κορυφή των σπουδαιότερων ντέρμπι του κόσμου.Για κάποιον άλλον αξίζει να είναι κάπου στην μέση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η συγκεκριμένη αναμέτρηση έχει προκαλέσει τεράστιες υλικές όσο και σωματικές καταστροφές. Αν βρεθείς στο Βελιγράδι την ημέρα του ματς, θα το δεις χωρισμένο στα δύο.
Η πρώτη μεταξύ τους αναμέτρηση διεξήχθη τον μακρινό Ιανουάριο του 1947 (4-3 ο Ερυθρός) και έκτοτε έχουν διεξαχθεί 254 ματς, εκ των οποίων τα 162 για το πρωτάθλημα. Από αυτά τα «αδέρφια» του Ολυμπιακού (Ερυθρός) έχουν 64 νίκες και εκείνα του ΠΑΟΚ (Παρτιζάν) 47.
Η Όμπιλιτς που αγωνίζεται κάπου στα τοπικά του Βελιγραδίου, υπήρξε η μοναδική ομάδα που μπήκε «σφήνα» στο δίπολο των μόνιμων πρωταθλητών Σερβίας από το 1991, που η Γιουγκοσλαβία χωρίστηκε σε πέντε κομμάτια αρχικά και σε έξι το 2006 όταν αποσπάστηκε και το Μαυροβούνιο.
Έκτοτε τα υπόλοιπα 28 πρωταθλήματα κατέληξαν στους δύο «αιώνιους». Τα 16 κατέκτησε η Παρτιζάν, ενώ τα εναπομείναντα 11 τα κέρδισε ο Ερυθρός. Το πρωτάθλημα του 2014 (που πήγε στον Ερυθρό), ήταν από τα πιο περιπετειώδες όλων των εποχών. Συγκεκριμένα το ταμπλό είχε γράψει Ερυθρός Αστέρας 72 βαθμούς και Παρτιζάν 71!
Ήρωες (Delije) σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση η ονομασία των φίλων του Ερυθρού Αστέρα.
Το «ντέλιγε» είναι ο πληθυντικός της τουρκικής προέλευσης λέξης «deli», η οποία σημαίνει γενναίος, δυνατός και όμορφος νεαρός άνδρας και άρχισε να χρησιμοποιείται από τους φανατικούς οπαδούς στα τέλη της δεκαετίας του 80. Βέβαια οι φίλοι της Παρτιζάν τους αποκαλούν υποτιμητικά «cigani» (τσίγκανι), δηλαδή τσιγγάνους, αλλά δεν έχουν πρόβλημα, καθώς το έχουν χρησιμοποιήσει στα τραγούδια τους. Από το 2010 οι ήρωες αποτελούνται από τέσσερα μεγαλύτερους συνδέσμους: BelgradeBoys, UltraBoys, Heroes, και Brigate.
Οι νεκροθάφτες (Grobari) δημιουργήθηκαν το 1970. Το παρατσούκλι του από μόνο του είναι απροσδιόριστο, ωστόσο η θεωρία που επικράτησε είναι ότι έτσι τους αποκάλεσαν οι «ήρωες» του Ερυθρού Αστέρα, εμπνευσμένοι από την κατάμαυρη εμφάνιση της ομάδας τους, παρόμοια με αυτήν των νεκροθαφτών. Μία ακόμα θεωρία λέει ότι το όνομα πηγάζει από την οδό Χούμσκα που βρίσκεται το στάδιο της Παρτιζάν και σημαίνει τύμβος. Από το 2010 οι νεκροθάφτες αποτελούνται από τρία μεγαλύτερα γκρουπ: Grobari 1970, Zabranjeni και Južni Front.
Το γήπεδο του Ερυθρού Αστέρα είναι το ιστορικό στάδιο «Ράιτκο Μίτιτς» προς τιμήν του θρύλου της ομάδας (226 συμμετοχές, 71 γκολ την περίοδο 1945-1958). Άνοιξε τις πύλες του το 1963. Είναι το μεγαλύτερο γήπεδο της Σερβίας με χωρητικότητα 55.000 θεατές. Η ανεπίσημη ονομασία του σταδίου είναι «Μαρακανά». Διότι στον ημιτελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων με τη Φερεντσβάρος το 1975, τότε που η UEFA επέτρεπε όρθιους θεατές, είχαν παρακολουθήσει το ματς 117.000 άνθρωποι.
Αυτό αποτελεί το «θρυλικό» ρεκόρ του σταδίου, του οποίου η ονομασία είναι δανεισμένη βέβαια από το ομώνυμο γήπεδο του Ρίο Ντε Τζανέιρο, το οποίο στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950 (Βραζιλία – Ουρουγουάη 1-2) ο γνωστός τελικός που έμεινε στην ιστορία ως «Μαρακανάσο» είχε συγκεντρώσει 199.850 θεατές.
Επίσης στο «Μαρακανά» του Βελιγραδίου είχε λάβει χώρα ο τελικός του Πρωταθλητριών του 1973 παρουσία 91.500 θεατών (Άγιαξ – Γιουβέντους 1-0), το αλήστου μνήμης πέναλτι του Πανένκα στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1976 στον οποίο η άλλοτε Τσεχοσλοβακία είχε κατακτήσει τον μόνο της τίτλο (5-3 στα πέναλτι τη Δυτική Γερμανία), ο τελικός του Κυπέλλου UEFA 1979, όπου η Γκλάντμπαχ επικράτησε του Ερυθρού μέσα στο σπίτι του 2-1 και του στέρησε τον τίτλο. Τέλος εκεί διεξήχθη και ο ημιτελικός του Πρωταθλητριών με την Μπάγερν Μονάχου το 1991 (2-2), που έστειλε τον Ερυθρό Αστέρα στον τελικό της Ιταλίας, τον οποίο και κατέκτησε (5-3 στα πέναλτι τη Μαρσέιγ), ενώ πίσω στην άλλοτε ενωμένη Γιουγκοσλαβία ένας πόλεμος στάθηκε η αφορμή, για να διαλυθεί μία για πάντα αυτό το κράτος.
Αντίθετα το γήπεδο της Παρτιζάν είναι γνωστό μέχρι σήμερα ως «JNAStadium». Κατασκευάστηκε το 1949 και η χωρητικότητα του πριν αλλάξει τους κανονισμούς για λόγους ασφαλείας στα γήπεδα η UEFA ήταν 55.000 (τώρα 32.710). Οι φίλοι της Παρτιζάν το αποκαλούν «ο ναός του ποδοσφαίρου». Τα δύο στάδια απέχουν μόλις ένα χιλιόμετρο το ένα από το άλλο.
Σε διεθνές επίπεδο, ο Ερυθρός Αστέρας κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών/Τσάμπιονς Λιγκ το 1991, ήταν φιναλίστ του Κυπέλλου UEFA πλέον Γιουρόπα Λιγκ το 1979 και έχει κερδίσει ένα Διηπειρωτικό Κύπελλο τώρα Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων το 1991 και τέλος ήταν φιναλίστ στο Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ το 1991. Συνολικά έχει πανηγυρίσει 58 εγχώριους τίτλους.
Αντίθετα η Παρτιζάν, υπήρξε η πρώτη ομάδα της Σερβίας που έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1966 (γνώρισε την ήττα με 2-1 από την Ρεάλ Μαδρίτης) και έχει στην κατοχή της 42 εγχώριους τίτλους.
Οι ιστορίες των Σέρβων είναι πολλές για τις… πολεμικές αναμετρήσεις, ωστόσο τρεις έχουν μείνει χαραγμένες στις μνήμες όλων στη Σερβία.
Ήταν το ντέρμπι αριθμός 113. 30 Οκτωβρίου 1999. Μία φωτοβολίδα έφυγε από το χέρι ενός φίλους της Παρτιζάν και σκότωσε τον 17χρονο Αλεξάνταρ Ράντοβιτς. Ήταν αδιανόητο πως κάποιος θα μπορούσε να σκοτωθεί φωνάζοντας απλά το όνομά της ομάδας του. Ακόμα και τώρα, 21 χρόνια μετά επικρατεί η ίδια πεποίθηση. Πολλοί Σέρβοι είπαν πως ό,τι συνέβη εκείνη τη μοιραία μέρα ήταν ένας από τους λόγους, που έκοψαν το γήπεδο, που δεν σκέφτηκαν ποτέ να πατήσουν το πόδι τους στο ξανά σε κανένα από τα δύο στάδια. Οι οπαδοί της Παρτιζάνείχαν πει πως στο προηγούμενο μεταξύ τους ματς είχαν δεχθεί πολλές κροτίδες και απάντησαν.Ο πατέρας του Αλεξάντερ πάτησε πάλι στο γήπεδο με τα εγγόνια του τον Απρίλιο του 2015. Έπειτα από 16 χρόνια βρέθηκε στο «Μαρακανά», όμως όλα του θύμισαν το μοιραίο απόγευμα.Επεισόδια, τραυματίες, αίμα και από καθαρή τύχη δεν υπήρξε νεκρός.
14/10/2000. Μόλις ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Ράντοβιτς και λίγες ημέρες έπειτα την πτώση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Η Ομοσπονδία έκανε το τεράστιο λάθος και έδωσε το πράσινο φως για τη διεξαγωγή του ματς. Οι οπαδοί των δύο ομάδων εκτός εαυτού. Ο τότε αρχηγός της ομάδας της Παρτιζάν, Σάσα Ιλιτς προσπάθησε να ηρεμήσει τον κόσμο τους φίλους των «Γκρόμπαρι», όμως οι προσπάθειες έπεσαν στο κενό. Εκείνη συνέχισαν να εκτοξεύουν καρέκλες και φωτοβολίδες και μόλις λίγα λεπτά από την έναρξη, οι οπαδοί του Αστέρα πήραν τη σκυτάλη, μπήκαν στο γήπεδο και επιτέθηκαν ακόμα και στους παίκτες του αντιπάλου. Ο τότε τεχνικός της Παρτιζάν Λιούμπισα Τουμπάκοβιτς, αποχώρησε με αρκετά χτυπήματα και χωρίς το σακάκι του, καθώς του το είχαν κλέψει. Συλλήψεις, τραυματίες και ξύλο μέχρι τις πρωινές ώρες στο Βελιγράδι.
Ντέρμπι 148, 25 Απριλίου του 2015:Το Βελιγράδι συγκλονίστηκε από τα τρομερά επεισόδια στο γήπεδο του Ερυθρού Αστέρα. Πάλι πολλοί τραυματίες και συλλήψεις.
Οι αριθμοί του ντέρμπι
Στις 7 Μαρτίου 1945 ιδρύθηκε ο Αστέρας, ομάδα του κομμουνιστικού κόμματος, ενώ η ομάδα του Στρατού, η Παρτιζάν ιδρύθηκε στις 7 Οκτωβρίου.
Το πρώτο ντέρμπι αιωνίων ήταν στις 5 Ιανουαρίου του 1947. Ο Αστέρας κέρδισε 4-3 την Παρτιζάν!
Η μεγαλύτερη νίκη του Αστέρα ήταν τον Νοέμβριο του 1968 με 6-1, ενώ η μεγαλύτερη νίκη της Παρτιζάν τον Δεκέμβριο του 1953 με 7-1
Το ρεκόρ προσέλευσης σε ντέρμπι στο «Μαρακανά» είναι 108.000 οπαδοί
Το 1970 ιδρύθηκε ο μεγαλύτερος σύνδεσμος οργανωμένων της Παρτιζάν οι Γκρόμπαρι (νεκροθάφτες)
Το 1989 ιδρύθηκε ο μεγαλύτερος σύνδεσμος οργανωμένων του Ερυθρού Αστέρα, οι Ντέλιγε (Ήρωες)
Το 85% των οπαδών στη Σερβία στηρίζουν μία από τις δυο ομάδες
50% των οπαδών υποστηρίζουν τον Ερυθρό Αστέρα
35% των οπαδών υποστηρίζουν την Παρτιζάν
