Κράτη με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά με κοινό όραμα για το μέλλον, απαντούν για δεύτερη φορά στο κάλεσμα της ελληνικής διπλωματίας με στόχο την οικοδόμηση μιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αύριο, στη Ρόδο, κάθονται και πάλι γύρω από το ίδιο τραπέζι για να συζητήσουν, επί ένα διήμερο (22-23 Μαΐου), τα πραγματικά αίτια των κοινών προβλημάτων και πώς αυτά αντιμετωπίζονται με θετικό τρόπο και πνεύμα συνεργασίας.
Η Διάσκεψη της Ρόδου για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα έρχεται να επιβεβαιώσει, ως δεύτερο σημαντικό βήμα, την επιτυχία της πρωτοβουλίας του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, που εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 2016. Ταυτόχρονα, με τη δεύτερη Διάσκεψη της Ρόδου επιδιώκεται να εδραιωθεί το συγκεκριμένο σχήμα ως μια πλατφόρμα συνεργασίας που καλύπτει σειρά θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος για τα κράτη και τους λαούς του ενιαίου στρατηγικού χώρου της Νοτιανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και του αραβικού κόσμου.
Κοινός στόχος είναι η διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων προκειμένου να διαμορφωθούν τρόποι συλλογικής διαχείρισης των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή, με έμφαση αφενός σε μια εναλλακτική προσέγγιση μέσω της προώθησης μιας θετικής ατζέντας συνεργασίας επί ζητημάτων «ήπιας ισχύος», όπως η ενέργεια, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και η νεολαία και αφετέρου, στην αντιμετώπιση κατ’ εξοχήν προβλημάτων ασφάλειας, όπως η τρομοκρατία, η ριζοσπαστικοποίηση, οι ένοπλες διενέξεις, οι μεικτές μεταναστευτικές ροές και το οργανωμένο έγκλημα.
«Όταν συζητάει κανείς σε διμερείς συναντήσεις και σε πολυμερή φόρα για τη Μέση Ανατολή, η κουβέντα αφορά συγκρούσεις και πολέμους. Εμείς θέλουμε να πάμε σε μια θετική ατζέντα που να αφορά και τη συνεργασία στον πολιτισμό, την οικονομία, την εκπαίδευση»: αυτή είναι η σκέψη του Νίκου Κοτζιά. Τη θετική αυτή ατζέντα της Διάσκεψης αντικατοπτρίζει το «πνεύμα της Ρόδου», όπως «βαπτίστηκε» αυθόρμητα από κάποιους υπουργούς που έλαβαν μέρος στην πρώτη συνάντηση και τείνει να καθιερωθεί ως όρος. Το «πνεύμα της Ρόδου» αναδεικνύει την κοινή βούληση ανάπτυξης ουσιαστικού διαλόγου και συνεργατικών πρωτοβουλιών για την εδραίωση της σταθερότητας και της ευημερίας των λαών της περιοχής. Το ίδιο πνεύμα διαπνέει μια προσέγγιση που προάγει τις συναινετικές λύσεις προκειμένου να αποκατασταθεί η ιστορική ενότητα του χώρου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Στο πλαίσιο αυτό, η Διάσκεψη στοχεύει και στην περαιτέρω ενίσχυση του διαμεσολαβητικού ρόλου της ελληνικής διπλωματίας ως «γεφυροποιού» εντός μίας περιοχής ιδιαίτερα ευαίσθητης σε γεωστρατηγικούς κλυδωνισμούς.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών έχει επανειλημμένα αναφερθεί στην ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Έχει μάλιστα υποστηρίξει, τόσο στο Πότσνταμ -στο πλαίσιο της έκτακτης υπουργικής συνόδου του ΟΑΣΕ το Σεπτέμβριο του 2016- όσο και στη Σύνοδο των Υπουργών του Οργανισμού τον περασμένο Δεκέμβριο στο Αμβούργο, ότι «όπως δημιουργήσαμε μια δομή ασφάλειας στην Ευρώπη, ακόμη και την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν είχαμε τις αποφάσεις του Ελσίνκι, που μας οδήγησαν στον ΟΑΣΕ, σήμερα αναζητούμε μια τέτοια ανάλογη δομή ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Καθώς, το ιστορικό κεκτημένο της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, ιδιαίτερα η σφαιρική αντίληψη της έννοιας “ασφάλεια” (πολιτική, στρατιωτική, οικονομική, περιβαλλοντική και ανθρώπινη) που ταυτίζεται με την αντίληψη του “πνεύματος της Ρόδου” και τον αμοιβαίο σεβασμό των συνόρων, μπορεί να αποτελέσει οδηγό και στην πιο ασταθή περιοχή του κόσμου σήμερα, τη Μέση Ανατολή. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να συζητήσουμε μαζί με όλες τις αραβικές χώρες, και φυσικά με το Ισραήλ, πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε έναν τέτοιο θεσμό. Εμείς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μία προκαταρκτική δομή: οργανώσαμε τη Διάσκεψη της Ρόδου, στην οποία ευρωπαϊκά και αραβικά κράτη συναντήθηκαν και επιχείρησαν από κοινού να συστήσουν έναν παρόμοιο θεσμό».
Στόχος του συνόλου των πρωτοβουλιών, άλλωστε, της ελληνικής διπλωματίας είναι η ανάδειξη των στοιχείων που ενώνουν τους λαούς και η οικοδόμηση δικτύων συνεργασίας πάνω στην σταθερή βάση του κοινού οφέλους. Δικτύων που συμβάλλουν ουσιαστικά στην εμπέδωση της σταθερότητας και δημιουργούν συνθήκες ευημερίας στην πολύπαθη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και ευρύτερα. Οι ελληνικές αυτές πρωτοβουλίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που αξιοποιεί κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας, αναδεικνύοντας τον κομβικό ρόλο και τη σημασία της ως παράγοντα συνεργασίας, ασφάλειας και σταθερότητας σε κάθε επίπεδο.
Εμπνεόμενο από την Τελική Πράξη του Ελσίνκι (1975) που οδήγησε στη δημιουργία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το «πνεύμα της Ρόδου» επιχειρεί λοιπόν να λειτουργήσει ως θεμέλιο για την εγκαθίδρυση μιας νέας περιφερειακής συνεργασίας, στη βάση εποικοδομητικού διαλόγου και παραγωγικών συνεργειών μεταξύ των χωρών της περιοχής. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η διήμερη Διάσκεψη τιτλοφορείται «Living and Working Together in Peace and Stability».
Ως προς τις εργασίες της Συνόδου, αυτές αναμένεται να επικεντρωθούν στις ακόλουθες θεματικές:
Οι κοινές γεωπολιτικές προκλήσεις στην περιοχή: Ο εξτρεμισμός, η τρομοκρατία, το εμπόριο ανθρώπων και όπλων, η πειρατεία. Πρόκειται για φαινόμενα που αλληλοδιαπλέονται στενά. Η αντιμετώπιση τους προϋποθέτει αφενός λεπτομερή γνώση των εξελίξεων και αφετέρου, συντονισμό χωρών με συναντίληψη του προβλήματος, ώστε να καταστεί δυνατή μια συντονισμένη και ολιστική προσέγγιση για την αναβάθμιση της ασφάλειας και της σταθερότητας σε περιφερειακό επίπεδο.
Η εκπαίδευση και ο πολιτισμός: Η σημασία και η προτεραιότητα της εκπαίδευσης στην οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, την προώθηση της ευημερίας, της ειρηνικής συνύπαρξης και της καταπολέμησης της βίας και του φανατισμού αναγνωρίστηκε ήδη στην εναρκτήρια Διάσκεψη της Ρόδου. Σε συνέχεια και του θετικού κεκτημένου του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, η Διάσκεψη αναμένεται να εμβαθύνει τη συνεργασία για την ανάδειξη κοινών πολιτισμικών αξιών που προωθούν την ειρηνική συμβίωση ανεξαρτήτως καταγωγής ή θρησκευτικών και άλλων πεποιθήσεων.
Το περιβάλλον: Η θάλασσα, ο γαλάζιος δρόμος ευημερίας που ενώνει τις τύχες των λαών της περιοχής, προσφέρει, μέσα από βιώσιμη και συντονισμένη αξιοποίηση, τεράστιο δυναμικό ανάπτυξης και καινοτομίας, σε τομείς όπως η θαλάσσια βιοτεχνολογία, η ιχθυοκαλλιέργεια και ο θαλάσσιος παράκτιος τουρισμός.
ΑΠΕ/ΜΠΕ
