Η απαγόρευση του καπνίσματος στα δημόσια κτίρια θεσπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1856, δηλαδή πριν από 163 χρόνια. Το Βασιλικό διάταγμα έχει την υπογραφή της Βασίλισσας Αμαλίας και σε αυτό διαβάζουμε ότι «Απαγορεύεται η χρήσις του καπνίζειν είτε δια καπνοσυρίγκων (τσιμπουκίων), είτε δια σιγάρων, εις πάντας εν γένει τους υπαλλήλους και υπηρέτας του Κράτους εντός των δημοσίων γραφείων και καταστημάτων», ώστε να «προλάβωμεν όσον ένεστι τα εξ ενδεχομένων πυρκαϊών δυστυχήματα». Τότε βέβαια ήταν για πρόληψη πυρκαγιών, αλλά πλέον γνωρίζουμε τις επιπτώσεις στην υγεία μας.
Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αποκαλύπτουν το μέγεθος της ζημίας που δημιουργεί το ανεξέλεγκτο κάπνισμα σε χώρους κοινωνικής εστίασης (μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες… ακόμη και σε παιδικές χαρές). Το 2018 καταγράφηκαν στη χώρα μας 9.964 νέα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα (εκ των οποίων 7.862 άντρες και 2.102 γυναίκες) και πάνω από 8.300 περιστατικά ασθενών που διαγνώσθηκαν με άλλους τύπους καρκίνου.
Η έναρξη του καπνίσματος συνήθως γίνεται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Λίγοι άνθρωποι αρχίζουν το κάπνισμα σε ηλικία άνω των 20 ετών (λιγότερο από 10%). Σύμφωνα με τη μελέτη HBSC, η μέση ηλικία πρώτης δοκιμής τσιγάρου στα παιδιά που ήδη καπνίζουν στα 15 τους, κυμαίνεται στις διάφορες χώρες μεταξύ 11 και 13 ετών.
Οπότε πρέπει να γίνει μεγάλη προετοιμασία και η ενημέρωση για τις βλαβερές επιπτώσεις τους καπνίσματος πρέπει να ξεκινήσει από το σχολείο και τους καθηγητές, ώστε να είναι έτοιμοι οι πολίτες να εφαρμόσουν το νόμο.
Δε γίνεται να αλλάξει η ελληνική νοοτροπία σε μία μέρα. Πρέπει να τύχει της στήριξη όλων μας, με ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες και διάφορες ενημερωτικές εκδηλώσεις.
Η ζωή ενός καπνιστή ελαττώνεται κατά 8-10 χρόνια από αυτήν του μη καπνιστή και ίσως με νέες έρευνες η απώλεια ζωής να ανέλθει στα 18 έτη, όταν μάλιστα η κατάχρηση καπνού είναι άνω της τάξεως των 3 πακέτων ημερησίως. Επίσης έχει υπολογιστεί ότι χάνονται κατά μέσο όρο 5,5 λεπτά ζωής για κάθε τσιγάρο που καπνίζεται, δηλαδή περίπου όσο και ο χρόνος καπνίσματος του τσιγάρου.
Εστιάζοντας αποκλειστικά και μόνο στην αυστηρότητα του νομοθέτη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Nanny State Index για το 2019 η Ελλάδα είναι η 5η χειρότερη χώρα στην Ευρώπη από πλευράς προστίμων στους καπνιστές.
Το οξύμωρο όμως είναι – υπό το πρίσμα των αυστηρών νόμων και υπουργικών αποφάσεων – ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών πανευρωπαϊκά αλλά και παγκοσμίως.
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας ότι η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου δεν είναι θέμα πολιτικής συμφωνίας ή στήριξης του Πρωθυπουργού ή της κυβέρνησης, αλλά είναι θέμα Δημόσιας Υγείας.
Η προστασία και ο σεβασμός της δημόσιας υγείας είναι ευθύνη των πολιτικών μας, των θεσμικών οργάνων αλλά και του καθενός μας ξεχωριστά. Για αυτό το λόγο πρέπει να ξεκινήσουμε συστηματική και καθημερινή προσπάθεια για την προστασία του κοινωνικού συνόλου από τους θεριακλήδες. Διότι αν δεν εκτιμούν την υγεία τους κι αν δεν σέβονται τους νόμους του κράτους, τουλάχιστον πρέπει να σεβαστούν την υγεία των συμπολιτών τους.
Τέλος, θεωρώ πως τα πρόστιμα δεν είναι η μόνη λύση ώστε να μειωθεί το κάπνισμα ή να διακοπεί στους δημόσιους χώρους αλλά θα πρέπει να κάνουμε το παν, προκειμένου να αποκτήσουμε αντικαπνιστική συνείδηση στη χώρα και να εφαρμόζουμε τους νόμους.
Ηλίας Ι. Τσέρκης
Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Ρόδου
