Η λαϊκή αντίδραση κατά της φαλαινοθηρίας ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 60, και αυτό προέκυψε απο τα αποτελέσματα της έρευνας των Roger Payne και του Scott McVay. Οι Payne και McVay ανέλυσαν ηχητικά δεδομένα φαλαινών, ανακαλύπτοντας το 1967 τα πολύπλοκα ηχητικά μοτίβα που εκτελούνται από τις αρσενικές καμπούρες φάλαινες (Megaptera novaeangliae) κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου.
Γράφει ο Ιωσήφ Μακρής, Βιολόγος – Ωκεανογράφος
Ο βιολόγος και περιβαλλοντολόγος Roger Searle Payne γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου του 1935.Το 1971 ίδρυσε την Ωκεάνια Συμμαχία (Ocean Alliance) οργάνωση που εργάζεται για την διατήρηση των φαλαινών και των ωκεανών. Η βάση της βρίσκεται στο Λίνκολν της Μασαχουσέτης. Ο Payne διευθύνει ακόμα και στις μέρες μας την οργάνωση. Διετέλεσε επίσης βοηθός καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Rockefeller, και ταυτόχρονα, ερευνητής ζωολόγος στο Ζωολογικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης, Ινστιτούτο για την έρευνα και την συμπεριφορά των ζώων.
Οι Payne και McVay μελέτησαν τους ήχους των καμπουρών φαλαινών, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτά τα κοίτη τραγουδούν και επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύπλοκα μουσικά μοτίβα. Τα τραγούδια εξέπληξαν όλο τον κόσμο, οι ήχοι που παράγουν οι φάλαινες είναι μία πραγματική μουσική σύνθεση, με ρυθμό και οργάνωση.
Μερικά είδη φαλαινών τραγουδούν, άλλα πάλι παράγουν ήχους σαν να ΄΄κλαίνε ΄΄ , άλλα, όπως π.χ. οι φυσητήρες παράγουν χαρακτηριστικούς ήχους , αποκαλούμενοι ως ΄΄κλίκς΄΄
Ο Payne έγινε μια σημαντική φιγούρα στην παγκόσμια
εκστρατεία για να σταματήσει η εμπορική φαλαινοθηρία, καθώς επίσης θα είναι ο πρώτος που θα προτείνει ότι οι πτεροφάλαινες και οι γαλάζιες φάλαινες μπορούν να επικοινωνούν με ήχους σε όλους τους ωκεανούς.
Μερικές από τις ηχογραφήσεις του Payne κυκλοφόρησαν το 1970 από το Wild Conservation Society στον ζωολογικό κήπο Bronx Zoo της Aμερικής, ως ένα LP που ονομάζεται – τραγούδια της καμπούρας φάλαινας (Songs of the Humpback Whale).
Το 1971, το Songs of the Humpback Whale by Roger Payne & Scott McVay έγινε εξώφυλλο του περιοδικού Science, και αποτελεί ακόμα και στις μέρες μας την ποιο έγκυρη, καλογραμμένη και καλύτερη μελέτη που έγινε με την βοήθεια επιστημονικών και βιοακουστικών μεθόδων.
Το 1979, το National Geographic κυκλοφόρησε σε ειδική έκδοση 10 εκατομμύρια αντίτυπα του τραγουδιού, ήταν μία από τις μεγαλύτερες κυκλοφορίες τραγουδιών εκείνης της χρονιάς.
Το τραγούδι βοήθησε στο να αποκτήσει δυναμική το κίνημα “σώστε τις φάλαινες” , με βασικό στόχο την παύση της εμπορικής φαλαινοθηρίας – η οποία ωθούσε πολλά είδη φαλαινών στην εξαφάνιση. Βέβαια, το Αμερικανικό πολεμικό ναυτικό γνώριζε για την ύπαρξη αυτών των ηχητικών δεδομένων, τουλάχιστον δύο δεκαετίες πριν το μάθει ο κόσμος, ωστόσο εκείνη την εποχή το πολεμικό ναυτικό δεν έδωσε έμφαση, τους χαρακτήρισε απλά ως βιολογικούς ήχους, και ενδιαφερόταν για μη βιολογικούς ήχους (ήχους από εχθρικά υποβρύχια, σόναρς, και άλλα στρατιωτικά δεδομένα) για αυτό δεν είχαν μελετηθεί…
Η εμπορική φαλαινοθηρία απαγορεύτηκε από την Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (International whaling committee / IWC) το 1986. Οπως τόνισε και ο Payne, ο λόγος για τον οποίο θανατώνονται οι φάλαινες από τους ανθρώπους, είναι ότι οι φάλαινες φέρνουν τεράστια κέρδη για την βιομηχανία, και τους αλιείς που το κάνουν, έτσι είναι πολύ δύσκολο για αυτούς να σταματήσουν. Ως αποτέλεσμα βρίσκουν τρόπους και κάθε βρώμικο τέχνασμα για να εξαπατήσουν τις διάφορες επιτροπές όπως την Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας.
Παράλληλα, το κρέας των φαλαινών και των δελφινιών έχει μολυνθεί από τοξικές ουσίες οι οποίες συσσωρεύονται στο λίπος τους. Γενικά, τα μεγάλα αυτά αρπακτικά που βρίσκονται στην κορυφή της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας, μολύνονται κυρίως από τοξικά στοιχεία, όπως βαρέα μέταλλα (υδράργυρος και το κάδμιο) τα οποία η συγκέντρωση τους έχει αυξηθεί στο περιβάλλον λόγο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (βιομηχανία, εξόρυξη ορυκτών, κτλ).
Φαλαινοθηρία – Ιστορικά
Οι πρώτες μορφές της χρονολογούνται στο 3.000 π.Χ. και ορισμένες παράκτιες κοινότητες έχουν μακρά ιστορία παραδοσιακής φαλαινοθηρίας, όπως π.χ. η Ισλανδία, Νορβηγία και Ιαπωνία. Δεν ήταν η παραδοσιακή – μικρής κλίμακας φαλαινοθηρία που δημιούργησε την σημαντική μείωση στους πληθυσμούς των φαλαινών, αλλά κυρίως η βιομηχανική φαλαινοθηρία, όπου προέκυψε με οργανωμένους στόλους τον 17ο αιώνα και με ανταγωνιστικές και εθνικές βιομηχανίες φαλαινοθηρίας τον 18ο και 19ο αιώνα, και αυτό λόγο της τροποποίησης της μεθόδου αλίευσης τους.
Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά ο Νορβηγός φαλαινοθήρας Sverre Fehns ο οποίος εφηύρε το εκρηκτικό κανόνι – καμάκι γύρω στο 1890, με τη μετατροπή της φαλαινοθηρίας από μοναχικά σκάφη σε πλοία – εργοστάσια για την σύλληψη, τη θανάτωση και την επεξεργασία των αλιευμάτων/φαλαινών.
Οι φάλαινες αλιεύτηκαν με έντονο ρυθμό, και στις αρχές του 20ο αιώνα η διεθνής κοινότητα παρατήρησε μια σημαντική μείωση στους πληθυσμούς, με αποτέλεσμα την εισαγωγή μέτρων για την προστασία και την σωστή διαχείριση τους.
Μέχρι και στα τέλη της δεκαετίας του 1930 αλιεύονταν πάνω από 50.000 φάλαινες ετησίως, και από τα μέσα του 20 ου αιώνα, τα αποθέματα φαλαινών δεν αναπληρωνόντουσαν. Προς το τέλος του 2 ου παγκοσμίου πολέμου, οι πληθυσμοί των περισσότερων ειδών φαλαινών είχαν εξαντληθεί σημαντικά. Αυτό, και όπως ανέφερα και παραπάνω, είχε ως αποτέλεσμα, την απαγόρευση της εμπορικής φαλαινοθηρίας το 1986 από την Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας. Η μπαλενοφόρος γαλάζια φάλαινα Balaenoptera musculus είναι το μεγαλύτερο ζώο, το μήκος της μπορεί να ξεπεράσει τα 33 μέτρα και το βάρος μπορεί να υπερβεί τους 180 μετρικούς τόνους. Ο μέγιστος πληθυσμός αυτών των φαλαινών κοντά στην Ανταρκτική ήταν περίπου 239.000, όμως η εντατική φαλαινοθηρία (αρχές 20 ου αιώνα) που διήρκησε πάνω από 40 χρόνια, σχεδόν οδήγησε στην εξαφάνιση τους. Ο πληθυσμός τους το 2002 υπολογίστηκε στις 6000-12000 άτομα.
Απειλές
Αν και πολλά από τα θαλάσσια θηλαστικά είναι και τα μεγαλύτερα ζώα του πλανήτη, είναι αντίστοιχα και τα ποιο ευάλωτα, λόγω του αργού ρυθμού αναπαραγωγής, του αργού μεταβολισμού τους, της ιδιαίτερης οικολογίας, της χαρακτηριστικής τους βιολογίας, συμπεριφοράς αλλά και λόγω της υποβάθμισης του περιβάλλοντος από άμεσους ανθρωπογενούς παράγοντες. π.χ. Την ρύπανση/μόλυνση (από τοξικές ουσίες, πετρέλαιο, παθογόνα μικρόβια), 2. την ηχορύπανση (εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου, βυθόμετρα-βαθύμετρα-σόναρ, ωκεανογραφική έρευνα, εκβάθυνση, κατασκευή αιολικών πάρκων, στρατιωτικές ασκήσεις-δραστηριότητες, συσκευές ακουστικής παρενόχλησης – Acoustic Harrassment Devices [AHDs]), 3. Την εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία και 4. Την θαλάσσια ρύπανση από απορρίμματα (σκουπίδια, πλαστικά, κτλ). Οι απειλές μπορούν να προκαλέσου τον θάνατο, αλλαγές στην συμπεριφορά των κητωδών, ακουστικά τραύματα, στρες, και τα κάνουν ποιο ευάλωτα σε ασθένειες. Επίσης, η αλιεία και ορισμένα είδη θαλάσσιων θηλαστικών (όπως π.χ. ορισμένα είδη δελφινιών, φώκιες) μοιράζονται περιορισμένους θαλάσσιους πόρους. Η αλληλεπίδραση τους, η υπεραλίευση και ως συνέπεια η σημαντική μείωση των ιχθυοαποθέματων, συνεπάγεται και με την μείωση της διαθεσιμότητας της τροφής τους.
Κλείνοντας
Οι φάλαινες είναι οι τραγουδοποιοί των ωκεανών, ζώα που υπάρχουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια, και αποτελούν κάτι παραπάνω από λάδι και κρέας για ανθρώπινη κατανάλωση, αποτελούν το πνεύμα για την σωτηρία των ωκεανών , μία υπενθύμιση ότι η φύση είναι ποιο πολύπλοκη απ ότι εμείς μπορούμε να πιστεύουμε, δεν είμαστε μόνοι μας στον πλανήτη…
Θα κλείσω με μία φράση του Roger Payne “ Αν δεν μπορούμε να σώσουμε τις φάλαινες, δεν μπορούμε να σώσουμε τίποτα ’’
The Cove Trailer http://www.youtube.com/watch?v=4KRD8e20fBo
Fin, flukes and family http://www.youtube.com/watch?v=_yIXNkAA6aQ
A Life among Whales Trailer http://www.youtube.com/watch?v=bPtR39SiIl4
www.whalesongproject.net
Roger Payne Ph.D., Indianapolis Prize Finalist, The Ocean Alliance & Save the Whales http://www.youtube.com/watch?v=IwpHEUn94-s
http://www.oceanalliance.org/rogerPayne.html
http://www.eia-international.org/campaigns/species/cetaceans/
Whale and dolphin conservation society (WDCS). Τhe conservation of british cetaceans – A review of the threats and protection afforded to whales, dolphins and porpoises in UK waters. E.C.M. Parsons, J. Clark, A Ross & M.P. Simmond
whaling. Britannica Online Encyclopedia. 2010. Retrieved May 16, 2010.
Thomas I. White (2007). In defense of dolphins: the new moral frontier. Blackwell Public Philosophy Series. ISBN 978-1-4051-5778-0.
Thousand Mile Song (Basic Books, 2008). David Rothenberg
