Από το 1970 ξεκινάει η μαζική τουριστική μεγέθυνση της χώρας. Η έκρηξη των αφίξεων μαζί με την ανέγερση μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων είχε ως επακόλουθο την αλλαγή δομής της οικονομίας της χώρας. Η χώρα από αγροτική μετατρέπεται σε παροχή υπηρεσιών και μαζί με την ναυτιλία να αποτελούν τους δυο πυλώνες ανάπτυξης.
Το όλο εγχείρημα στηρίχθηκε στα -4S-, ήτοι: Sun, Sea, Sand and Sex.
Αυτά επέφεραν μια τεράστια μάζα πελατών που στήριξε την οικονομία και την μείωση της ανεργίας αλλά σύναμμα προσέβαλλε το περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή. Ουσιαστικά το τουριστικό προϊόν μετά την έκρηξη του ’70 και ’80 στη χώρα μας πέρασε σε μια φάση ωριμότητα με αβέβαιες μακροοικονομικές τάσεις, παρά το μεγαλύτερο πλήθος έλευσης τουριστών ανά έτος.
Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού εξαρτάται άμεσα από τους Τ.Ο, από την προσφορά και τις τιμές και από τις γεωπολιτικές εξελίξεις της περιοχής φιλοξενίας. Όμως ταυτόχρονα επηρεάζει τις φυσικές πηγές και ένα πλήθος υπηρεσιών και υποδομών που μπορούν να φτάσουν στο ύψος ή και να υπερβούν τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής.
Συνεπώς από πολεοδομικής άποψης χρειάζεται μια αλλαγή πλεύσης από τα (4S), σε μια κατεύθυνση πράσινου τουρισμού ή όπως λέγεται εναλλακτικού και ποιοτικού τουρισμού. Η πρόκληση είναι δίπλα μας και ας μην την ξεπερνάμε διαχειριστικά και μονότονα.
Η νέα επιδίωξη του μαζικού τουρισμού είναι τα (4Ε), πλέον.
Αναλύονται όπως ακολούθως:
• Περιβάλλον και καθαρή φύση (Environment)
• Εκπαιδευτικός τουρισμός, πολιτιστικός, ιστορικός (Educational tourism, culture and history)
• Δρώμενα και μεγάλα γεγονότα (Event and mega-event)
• Διασκέδαση και ψυχαγωγία (Entertainment and fun) .
Αυτό θα συντελέσει στην αλλαγή εικόνας και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος μέσα από το μαζικό τουρισμό σε μια πορεία επιλογής και διαφορετικότητας.
Όμως χρειάζεται περαιτέρω εξειδίκευση στη βάση των τεσσάρων κεφαλαίων ώστε το νέο μοντέλο να αποκτήσει ποιότητα και πολυποίκιλες επιλογές.
Υφίσταται δηλαδή, η ανάγκη αλλαγής του υπάρχοντος πρότυπου σε συνδυασμό μιας κοινωνίας που επιθυμεί να δώσει νέο χρώμα στην τουριστική βιομηχανία.
Σε αυτή τη οριζόντια διαδρομή μπορούμε να δούμε εναλλακτικά και τη μορφή του Slow tourism (αγρός τουρισμός)
Στο αντίποδα του μαζικού τουρισμού, ως «ριζοσπαστική πρόταση» στην σύγχρονη βιβλιογραφία έχουμε τον «αγρό τουρισμό» που ουσιαστικά εκπροσωπεί το μη μαζικός τουρισμό, την ποιότητα, την επιλογή, την τοπικότητα.
Έχει μότο: «λίγα και καλά».
Χαρακτηριστικά του είναι:
• χρονική και χωρική διαθεσιμότητα (time and space)
• ήπια κλίμακα ζήτηση και προσφορά (slowness)
• αποφυγή της αλλοτρίωσης της κοινωνική δομής (contamination of otherness)
• αυθεντικότητα (authenticity)
• Αειφορία (sustainability)
• ευαισθησία (emotion or vertigo)
Κυρίως σε αντίθεση με τον μαζικό τουρισμό ο αγρός τουρισμός προάγει τις σχέσεις ανθρώπων, αναδεικνύει τη γνησιότητα και την αυθεντία και επίσης προσδίδει μια κοινωνικότητα στις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και συμπεριφορών.
Ο Τουρισμός φεύγει από τα στενά όρια της ψυχαγωγίας και των εντυπώσεων και περνάει στην αισθητική, την κουλτούρα και την παιδεία. Ένα νέο κράμα που ανταποκρίνεται στην προκλήσεις της (μετά κρίσης) εποχής.
Ο αγρός τουρισμός (Slow tourism) κατορθώνει να :
• αντιμετωπίσει την εποχικότητα της περιοχής
• να αναπτύξει τον αγροτουρισμό και τον οικοτουρισμό,
• να ενισχύσει το δίκτυο μικρών επιχειρήσεων με την ανάδειξη της τοπικής αγοράς
• να προσφέρει προστασία του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος
• να παρουσιάσει την ανθρώπινη αειφορία
Όλα αυτά κτίζουν το νέο τοπίο του τουρισμού, που σήμερα περνάει από τις εικόνες, την τεχνολογία, τη γνώση, την ετερότητα, τη φύση αλλά και τη γνησιότητα.
Το δήθεν έχει πεθαίνει στο πεδίο του τουρισμού, γιατί ο πελάτης είναι πλέον «ψαγμένος».
Ας ακολουθήσουμε τα νέα μονοπάτια, ίσως βρούμε και εμείς το ξέφωτο μας….
Υ.Σ. πηγή: Λαγός, Δημήτρης. (2016). Θεωρητικές προσεγγίσεις στον τουρισμό.
Αθήνα: Κριτική.
