Κάλλας και Ζελένσκι ζητούν πόλεμο μέχρι τέλους! «Πίεση στη Ρωσία και κυρώσεις»
Η ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι γεμάτη αντιφάσεις. Μία από τις πιο χαρακτηριστικές είναι η διαδρομή της Σοβιετικής Ένωσης: από τη συνεργασία με τη ναζιστική Γερμανία το 1939, στη στενή συμμαχία με Ηνωμένες Πολιτείες και Βρετανία το 1941–1945, και τελικά στην πλήρη αντιπαράθεση με τη Δύση μετά το 1945. Αυτό το ιστορικό τόξο εξηγεί και τη σημερινή ρητορική της Ρωσίας, που υποστηρίζει ότι η Δύση υπήρξε πάντοτε ανταγωνιστική απέναντί της.
Από το Σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ στη γερμανική εισβολή
Τον Αύγουστο του 1939, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε με τη Γερμανία το Σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ. Το μυστικό του πρωτόκολλο μοίραζε την Πολωνία και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σε σφαίρες επιρροής. Τον Σεπτέμβριο, Γερμανία και Σοβιετική Ένωση εισέβαλαν στην Πολωνία, συνεργαζόμενες στην πράξη για τη διάλυση ενός ανεξάρτητου κράτους.
Ωστόσο, η συνεργασία αυτή δεν είχε διάρκεια. Στις 22 Ιουνίου 1941, η Γερμανία εξαπέλυσε την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, τη μεγαλύτερη στρατιωτική εισβολή στην ιστορία, στρεφόμενη κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Από εκείνη τη στιγμή, η Μόσχα βρέθηκε να πολεμά εναντίον του πρώην συμμάχου της και να αναζητά στήριξη από τη Δύση.
Η συμμαχία με ΗΠΑ και Βρετανία
Η εισβολή της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση άλλαξε άρδην τον παγκόσμιο χάρτη. Η Βρετανία του Ουίνστον Τσώρτσιλ, παρότι αντικομμουνιστική, έσπευσε να στηρίξει τη Σοβιετική Ένωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και δεν είχαν ακόμα μπει στον πόλεμο, ξεκίνησαν μέσω του προγράμματος Lend-Lease να στέλνουν στη Μόσχα τεράστιες ποσότητες στρατιωτικού και οικονομικού υλικού.
Οι διασκέψεις κορυφής (Τεχεράνη 1943, Γιάλτα 1945) έδειξαν τον βαθμό συνεργασίας των τριών μεγάλων δυνάμεων – ΗΠΑ, Βρετανίας και Σοβιετικής Ένωσης. Μαζί συντόνισαν τη συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας, με τον Κόκκινο Στρατό να υφίσταται τεράστιες θυσίες, σηκώνοντας το μεγαλύτερο βάρος του πολέμου στην Ευρώπη.
Από τη νίκη στην καχυποψία
Η νίκη του 1945 φαινόταν να ενώνει τους συμμάχους. Όμως πολύ γρήγορα η συμμαχία μετατράπηκε σε ανταγωνισμό. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία ανησυχούσαν για τη σοβιετική επέκταση στην Ανατολική Ευρώπη. Η Μόσχα, από την πλευρά της, έβλεπε τη Δύση ως απειλή για την ασφάλειά της, αφού ιστορικά είχε δεχθεί εισβολές τόσο από τη Γερμανία όσο και παλαιότερα από τις δυνάμεις της Αντάντ το 1918–1920.
Η ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949, η στρατιωτικοποίηση της Δυτικής Γερμανίας και οι κρίσεις του Ψυχρού Πολέμου (Βερολίνο, Κορέα, Κούβα) έδειχναν ότι η συνεργασία του 1941–1945 ήταν μάλλον μια προσωρινή αναγκαιότητα, κι όχι μια βαθιά στρατηγική συμμαχία.
Η θέση της σημερινής Ρωσίας
Στη σημερινή ρωσική ρητορική, τονίζεται συχνά ότι η Δύση υπήρξε διαχρονικά ανταγωνιστική προς τη Μόσχα. Η αναφορά στο παρελθόν δεν περιορίζεται μόνο στον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά επεκτείνεται και στον Μεσοπόλεμο, όταν η Δύση απομόνωσε τη Σοβιετική Ένωση, και ακόμη πιο πίσω, στην επέμβαση των δυτικών δυνάμεων κατά των Μπολσεβίκων μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Η Μόσχα θεωρεί ότι η συμμαχία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν απλώς μια αναγκαστική ένωση απέναντι σε έναν κοινό εχθρό – τον Χίτλερ. Μετά το 1945, οι «πραγματικές προθέσεις» της Δύσης εκδηλώθηκαν με τον αποκλεισμό, την αντιπαράθεση και την προσπάθεια περιορισμού της σοβιετικής ισχύος.
Έχει δίκιο η Ρωσία;
Αν εξετάσουμε την Ιστορία, η θέση αυτή δεν στερείται βάσης.
- Οι ΗΠΑ και η Βρετανία πράγματι καθυστέρησαν να ανοίξουν το Δυτικό Μέτωπο μέχρι το 1944, αφήνοντας τη Σοβιετική Ένωση να αιμορραγεί μόνη της για τρία χρόνια.
- Μετά το 1945, η Δύση αντιμετώπισε τη Σοβιετική Ένωση όχι ως ισότιμο εταίρο αλλά ως αντίπαλο.
- Οι πυρηνικές απειλές, οι οικονομικές πιέσεις και η δημιουργία στρατιωτικών μπλοκ ενίσχυσαν την καχυποψία της Μόσχας.
Από αυτή την οπτική, μπορεί να πει κανείς ότι η Ρωσία έχει δίκιο όταν υποστηρίζει πως η Δύση στάθηκε διαχρονικά απέναντί της, τουλάχιστον από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά. Η σύντομη συμμαχία του 1941–1945 μοιάζει με ιστορική εξαίρεση, αναγκαστική λόγω του κοινού κινδύνου, και όχι με πραγματική στρατηγική σύμπλευση.
Συμπέρασμα
Η Ιστορία δείχνει ότι οι διεθνείς σχέσεις σπάνια στηρίζονται σε μόνιμες φιλίες· αντίθετα, βασίζονται σε συμφέροντα και περιστάσεις. Η Σοβιετική Ένωση συμμάχησε με τη Δύση μόνο όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με την απειλή της ναζιστικής εισβολής. Όταν ο κοινός εχθρός ηττήθηκε, η φυσική καχυποψία και ο ανταγωνισμός επανήλθαν.
Σήμερα, η Ρωσία χρησιμοποιεί αυτή την ιστορική εμπειρία για να ενισχύσει το επιχείρημά της ότι η Δύση δεν ήταν ποτέ αληθινός σύμμαχος, αλλά πάντα μια δύναμη έτοιμη να σταθεί απέναντί της. Είτε συμφωνεί κανείς είτε όχι, το βέβαιο είναι ότι η μνήμη του πολέμου παραμένει ζωντανή και συνεχίζει να επηρεάζει τις διεθνείς σχέσεις μέχρι και σήμερα.
