Φακελάκι στο Ιπποκράτειο – Ο καρκίνος της διαφθοράς στη δημόσια υγεία

Η είδηση για νέο περιστατικό χρηματισμού στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο της Αθήνας προκαλεί οργή και αγανάκτηση. Γιατρός κατηγορείται ότι απαίτησε φακελάκι από ασθενή προκειμένου να επισπεύσει χειρουργική επέμβαση. Δεν είναι το πρώτο περιστατικό και, δυστυχώς, δεν θα είναι το τελευταίο. Το «φακελάκι» έχει γίνει σχεδόν θεσμός στη χώρα μας, μια ανοιχτή πληγή που δηλητηριάζει το σύστημα υγείας και ταλαιπωρεί τους πολίτες.

Η ασθένεια που δεν λέει να γιατρευτεί

Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα, οι καταγγελίες για παράνομους χρηματισμούς γιατρών γεμίζουν τις σελίδες των εφημερίδων. Και κάθε φορά η κοινωνία σοκάρεται, για λίγο. Έπειτα, η καθημερινότητα συνεχίζεται και η αδικία μένει. Το φακελάκι έχει ριζώσει τόσο βαθιά, που πολλοί ασθενείς το θεωρούν αυτονόητο. Ένα «αναγκαίο κακό» για να λάβουν την περίθαλψη που δικαιούνται δωρεάν.

Οι πολίτες όμηροι ενός σάπιου συστήματος

Τίποτα δεν είναι πιο σκληρό από το να εκβιάζεται ένας άνθρωπος όταν παλεύει για τη ζωή του. Όταν ένας ασθενής βρίσκεται μπροστά σε μια σοβαρή επέμβαση, σε μια χημειοθεραπεία, σε μια θεραπεία σωτηρίας, δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί. Υποκύπτει στον εκβιασμό για να σωθεί. Έτσι, η υγεία – το πολυτιμότερο αγαθό – μετατρέπεται σε εμπόρευμα, και ο γιατρός σε «εισπράκτορα».

Η συνενοχή του κράτους

Το χειρότερο είναι ότι η πολιτεία γνωρίζει. Οι υπουργοί Υγείας κάθε τόσο ανακοινώνουν «μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς», αλλά στην πράξη τίποτα δεν αλλάζει. Οι καταγγελίες πηγαίνουν στα συρτάρια, οι έρευνες σέρνονται και οι πειθαρχικές ποινές είναι σταγόνα στον ωκεανό. Αντί να δημιουργηθεί ένα σύστημα που στηρίζει τον ασθενή και θωρακίζει τη διαφάνεια, επικρατεί η αδιαφορία.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους

Σύμφωνα με έρευνες, οι Έλληνες ξοδεύουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο σε «άτυπες πληρωμές» για υπηρεσίες υγείας. Ένα τεράστιο ποσό που δεν καταγράφεται, δεν φορολογείται, αλλά πηγαίνει κατευθείαν στις τσέπες επίορκων. Αυτό το χρήμα δεν είναι απλώς χαμένο· είναι αίμα από το εισόδημα των οικογενειών, είναι δάκρυα από τους ηλικιωμένους που δίνουν τη σύνταξή τους για να χειρουργηθούν.

Το φακελάκι ως καθρέφτης κοινωνικής παρακμής

Το φακελάκι δεν είναι μόνο οικονομικό σκάνδαλο· είναι βαθύτατα ηθικό. Δείχνει μια κοινωνία που έχει αποδεχτεί τη διαφθορά σαν φυσιολογική. Όπως ο πολίτης πληρώνει για να τελειώσει μια υπόθεση στην εφορία ή για να βγάλει μια άδεια, έτσι και στο νοσοκομείο βάζει το χέρι στην τσέπη. Μόνο που εδώ δεν πρόκειται για γραφειοκρατία· πρόκειται για την ίδια τη ζωή.

Οι φωνές που δεν ακούγονται

Υπάρχουν ασθενείς που καταγγέλλουν, αλλά είναι μειοψηφία. Οι περισσότεροι σιωπούν, φοβούμενοι ότι θα τιμωρηθούν με αδιαφορία, με καθυστέρηση ή με χειρότερη μεταχείριση. Αυτή η σιωπή είναι το μεγαλύτερο όπλο της διαφθοράς. Κι όμως, η κοινωνία οφείλει να σπάσει αυτόν τον κύκλο φόβου και ανοχής.

Οι ευθύνες των γιατρών που τιμούν το λειτούργημα

Δεν είναι όλοι ίδιοι. Υπάρχουν γιατροί που τιμούν με ήθος και ανιδιοτέλεια τον όρκο του Ιπποκράτη. Εκείνοι είναι οι πρώτοι που προσβάλλονται όταν το επάγγελμα λερώνεται από το φακελάκι. Κι όμως, σπάνια υψώνουν τη φωνή τους, είτε από φόβο είτε από συναδελφική αλληλεγγύη. Η σιωπή, όμως, δεν είναι λύση· είναι συνενοχή.

Μια κοινωνία που μαθαίνει να ανέχεται

Το πιο επικίνδυνο είναι ότι ο λαός, κουρασμένος από τη μάχη της καθημερινότητας, αρχίζει να θεωρεί το φακελάκι «φυσιολογικό». «Έτσι είναι το σύστημα», λένε πολλοί. Αυτή η νοοτροπία είναι η ρίζα του κακού. Όταν η διαφθορά γίνει συνήθεια, τότε παύει να προκαλεί οργή. Και αυτό είναι η πιο μεγάλη ήττα.

Τι πρέπει να αλλάξει

Η λύση δεν είναι εύκολη, αλλά είναι αναγκαία. Χρειάζεται ένα διαφανές σύστημα ελέγχου, άμεσες ποινές για τους επίορκους, προστασία των καταγγελλόντων και πραγματική ενίσχυση του ΕΣΥ. Το κυριότερο, χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας: να πάψει ο πολίτης να ανέχεται τη διαφθορά και να απαιτήσει δικαιοσύνη.